Ontdek onze andere adviezen >

Gedifferentieerde pedagogie

Differentiatie Pedagogiek in het onderwijs om tot een succesverhaal te komen.

 

Onderdelen:

Pedagogie herbekeken

In de voorbije jaren zijn er geen veranderingen doorgevoerd in ons schoolsysteem. Het schoolsysteem lijkt te blijven hangen in het verleden. Nochtans bestaan er alternatieven. Een gedifferentieerde pedagogie is één van de opties die in het schoolsysteem kan opgenomen worden en die de slaagkansen van een leerling kunnen verhogen.

 

Herkent u het tafereel waarin men u vertelt dat uw kind potentieel heeft maar dat hij dit potentieel niet volledig benuttigt op school? En dat dit ervoor zorgt dat hij zich niet ten volle kan ontwikkelen? En dat de school evaluatie systematisch hetzelfde blijft en dat er geen bewijs is van de capaciteiten van uw kind? En dat de school niet voldoende rekening houdt met de verschillen tussen kinderen en dat er gestreefd wordt naar een homogeniteit, waarvan geen zekerheid bestaat dat deze echt een voordeel zal opleveren.

De traditionele pedagogische scholen en de methodescholen die actief bezig zijn met pedagogie (Montessori, Steiner, Dalton, Freinet, …) trachten de leerling zo goed als mogelijk te helpen om de vooropgestelde doelen te behalen. Maar veel scholen hebben niet altijd de mogelijkheid om stil te staan bij het profiel van elke leerling. Wist u dat ‘gedifferentieerde pedagogie’ nochtans deel uitmaakt van het decreet ‘Doelstellingen’ van het onderwijs? Elke school moet eigenlijk ‘toelaten dat elke leerling zich kan ontwikkelen op zijn of haar eigen ritme door middel van formatieve evaluatie en gedifferentieerde pedagogie’. Desondanks, is het complexer dan dat. Leerkrachten kunnen de differentiatie moeilijk omzetten in de praktijk. Factoren die een rol kunnen spelen in het omzetten van differentiatie pedagogie in de klas, zijn onder andere tijdsgebrek, gebrek aan ruimte, onvoldoende aanwezigheid van divers materiaal, en andere. De obstakels zijn eindeloos.

Verschil en duurzaamheid

Differentiatie laat toe dat elke leerling kan leren op zijn of haar eigen tempo. De competenties van de leerlingen zullen voor alle leerlingen op geheel andere wijze worden aangeleerd en eigen gemaakt.

 

De gedifferentieerde pedagogie steunt op twee pijlers/uitgangspunten:

  1. We zijn allemaal verschillend. We leren niet op dezelfde manier, we volgen niet allemaal hetzelfde pad, we hebben niet allemaal dezelfde cultuur enzovoort. Onze verschillen beïnvloeden ons leerproces. Twee leerlingen die in dezelfde klas zitten, ervaren niet altijd dezelfde moeilijkheden. Bijgevolg, is het noodzakelijk dat de manier waarop de werkmiddelen worden aangebracht en de situaties verschillen. Deze werkwijze die gekenmerkt wordt door verschillen en aanpassingen, zal ervoor zorgen dat de leerlingen gemakkelijker de vooropgestelde competenties zullen verwerven.

 

  1. We zijn allemaal capabel om te leren. Philippe Meirieu, een Franse onderzoeker, gespecialiseerd in educatieve en pedagogische wetenschappen, spreekt over het concept ‘éducabilité’. Men kan dit vertalen naar ‘onderwijsmogelijkheid’. Dit betekent dat het onderwijs alles uit de kast moet halen opdat een leerling succes kan boeken. Het onderwijs dient zijn uiterste best te doen voor alle leerlingen. Het behalen van onvoldoendes, is onvermijdelijk. De leerkracht dient ook de slechtere resultaten te accepteren. Maar moet zich ook vervolgens afvragen hoe hij kan streven naar het beste resultaat voor elke leerling.

Differentiatie door remediëring

Gegeven dat het huidige schoolsysteem niet veel ruimte maakt voor het toepassen van pedagogische differentiatie, kan deze wel tot stand worden gebracht door remediëringen.

 

Eigenlijk is een remediëring het moment voor de leerkracht en de leerling om de leerstof vanuit verschillende invalshoeken te bekijken, in functie van het profiel van de leerling. Want het is door extra ondersteuning dat men rekening kan houden met de leerling – in feite is het moeilijk voor de lesgever om dit te doen in een klas van 25 leerlingen (en vaak meer!). De differentiatie gebeurt doorgaans tijdens aparte persoonlijke begeleiding. Die aparte ondersteuning is vaak een noodzakelijkheid.

Door deze differentiatie, kan de leerkracht specifiek inzetten op:

  • het herhalen en overzichtelijk maken van de niet-begrepen leerstof
  • het voorzien van extra oefeningen
  • het hernemen van eerder geziene leerstof
  • de weergaven van de leerstof wijzigen door de manier waarop de leerstof dient geleerd te worden te veranderen
  • het veranderen van de strategie van de leermethode en van de werkmiddelen, de hulpmiddelen, de ondersteuningsmiddelen en de inhoud
  • het werken aan de methodologische aspecten die nuttig zijn voor het aanleren van de leerstof

In plaats van dit in klas te doen aan het begin, wanneer de leerstof wordt aangeleerd, gebeurt dit op het einde, met het oog op het wegwerken in van de tekorten. Dit zou moeten veranderen in de toekomst. De differentiatie mag niet voortkomen uit een probleem of door een onvoldoende. Als de gedifferentieerde pedagogie vanaf het begin wordt toegepast, zullen misschien minder leerlingen nood hebben aan extra remediëring.

Het belang van deze pedagogie

Gedifferentieerde pedagogie laat toe om de cognitieve ontwikkeling van elke leerling te vergemakkelijken, in plaats van zich blind te staren op het netjes praten en wat er door de maatschappij verwacht wordt.

 

Het doel van een gedifferentieerde pedagogie is niet dat elke leerling enkel de competenties leert die voor hem of haar het meest toegankelijk zijn. Het idee is om in de leerprocessen te differentiëren zodat elke leerling in de klas het vooropgestelde doel kan bereiken. De leerlingen dienen niet sneller vooruitgang te boeken. Het is belangrijk om voor elke leerling een aantal competenties te bepalen waaraan de leerling kan werken en de leerling kan bereiken. Daarvoor is het beter dat er stap per stap wordt gewerkt. Het is zeker niet de bedoeling om gaten en minpunten vast te stellen en uit te pluizen.

Het is een interessante methode die impact heeft op het ontwikkelen van autonomie. Deze ontwikkeling komt voor binnen een werkkader waarin duidelijke opdrachten werden bepaald. Deze pedagogie sluit niet uit dat er geen strikte regels aanwezig zijn. De gedifferentieerde pedagogie verwijst naar het kader dat bepaald wordt door de leerkracht, waarbij elke leerling taken dient te voltooien. Maar de diversiteit van de uitvoering laat de leerling toe om zelf te kiezen hoe het objectief wordt bereikt.

De gedifferentieerde pedagogie heeft het uitzoeken welke methode het beste slaagkansen biedt voor de leerlingen als hoofddoel. Ze laat toe om elke leerling te leren en zich te ontwikkelen op zijn of haar eigen tempo. Het verkleint de kloof tussen de leerlingen en geeft de voorkeur aan heterogeniteit in de klas.

Op naar succes

Om te slagen, dient een leerling natuurlijk voldoende zelfvertrouwen te ontwikkelen, de leermethodes te beheersen en zijn plaats te vinden. Om dit te bekomen, is er een belangrijke rol weggelegd voor de school. De gedifferentieerde pedagogie is een zeer interessante methode om de beste uitkomst te bekomen.

 

Eigenlijk laat deze pedagogische methode de leerling toe om zichzelf beter te leren kennen (zwaktes, sterktes,…) Hij kan zo ook anders leren, door rekening te houden met zijn fouten en door zijn sterktes te perfectioneren.

Hoe meer verschillende methodes aangeleerd en gebruikt worden, hoe meer kans er bestaat om te slagen. Deze verschillende situaties uiten zich in de beheersing van de competenties voor alle leerlingen.

Vervolgens leert de leerling niet alleen, maar leert hij samen met zijn leeftijdsgenoten. Met een gedifferentieerde pedagogie begrijpt de leerling dat de andere geen concurrentie is maar een potentiële bondgenoot. De leerling kan zijn capaciteiten delen met de anderen om samen te slagen. Ze ontdekken zichzelf maar ook de anderen leerlingen.

Tool voor leerlingen met DYS

Eigenlijk biedt de gedifferentieerde pedagogie ook kansen voor leerlingen met leermoeilijkheden (dyslexie, dysorthografie, dyspraxie, dyscalculie,…), om zich te ontpoppen.

 

Om deze pedagogie toe te passen, is het mogelijk om de volgende parameters zo veel mogelijk te variëren:

  • De inhoud: wat de leerling leert
  • De productie: hoe de leerling aantoont wat hij/zij heeft geleerd
  • De structuur: het kader waarbinnen de manier van leren zich voordoet en de evaluatie
  • Het proces/verwerking: welke leermethode er wordt toegepast en hoe deze wordt geëvalueerd

De variatie van deze parameters kunnen concreet toegepast worden wanneer studieadvies wordt gegeven. Het advies kan verschillende manieren van leermethodes aanbieden, door de leerdoelen te specifiëren, door de uitgangspunten te veranderen, door de tijd die nodig is om de leerstof te kennen aan te passen, door diverse methodes aan te bieden en door het uitvoeren van evaluatie.

Door een groter aanbod van verschillende leermethodes aan te bieden, zullen leerproblemen sneller tot uiting komen. Differentiatie geeft de leerling meer tijd om zijn fouten zelf nog eens te controleren. Deze extra tijd is van belang voor de leerlingen die leerstoornissen vertonen.

 

De gedifferentieerde pedagogie is geen nieuwe manier van leren. Het houdt rekening met de bijzonderheden van elke leerling en past een leerproces toe dat het meest gedienstig is om succes te behalen voor alle leerlingen. In plaats van het toepassen van deze pedagogie na een remediëring, is het efficiënter om deze al vanaf het begin toe te passen in de klas. Daarvoor dient men te beginnen met het strijden tegen de technische en mentale barrières van het huidige schoolsysteem. Het zal een lange maar noodzakelijke strijd zijn die enorm positief voor iedereen kan uitdraaien.

 

 

Raad aan de ouders

Als ouder is het niet altijd gemakkelijk om te weten hoe je jouw kind het beste helpt. Welke plaats krijgt de ouder toegewezen in het verhaal rond differentiatie? Welk standpunt kan men als ouder het beste innemen? Een goeie raad voor de ouders zou zijn dat ze niet ‘teveel’ mogen toezien op het differentiëren. De leerling volgt een zekere methode in de klas met zijn of haar leerkracht. Als er een leerkracht individueel samenzit met de leerling, kan de materie opnieuw uitgelegd worden vanuit een andere invalshoek. Het is beter dat de ouder niet tussenbeide komt met verschillende werkwijzen. Want anders loopt de leerling het risico om in de war te geraken en dat zal de leerling zeker geen stap vooruit helpen. Zorgen voor een onvoorwaardelijke steun aan de leerkracht of aan de coach lijkt de beste optie voor de ouders die hun kind willen helpen.